Zwiększona śmiertelność pszczół zagraża produkcji żywności

Korzyści jakie człowiek uzyskuje od pszczół są dwojakiego rodzaju. Od pszczół pozyskiwać można produkty pszczele oraz wykorzystywać je jako zapylacze roślin uprawnych. Szacuje się, że korzyści z tytułu wykorzystania pszczół jako zapylaczy są od 30 do 100 razy większe niż korzyści jakie uzyskuje pszczelarz z tytułu produkcji i sprzedaży wszystkich produktów pszczelich razem wziętych.

Produkty pszczele

Człowiek pozyskuje od pszczół siedem głównych produktów. Jest to: miód, wosk pszczeli, pyłek kwiatowy, pierzgę, propolis, mleczko pszczele i jad pszczeli. Produkty pszczele traktowane są przez ludzi jako produkty luksusowe, charakteryzujące się wybitnymi właściwościami leczniczymi. Niestety ich spożycie w naszym kraju jest na stosunkowo niewielkim poziomie. Dla przykładu spożycie miodu w Polsce wynosi zaledwie 0,30 kg/osobę, podczas gdy w Niemczech spożycie miodu wynosi aż 1,5 kg/osobę.

Zwiększona śmiertelność pszczół

W państwach wysokorozwiniętych, szczególnie w USA i w Europie Zachodniej od 2002 roku obserwuje się zwiększoną śmiertelność rodzin pszczelich. Zjawisko to nasiliło się jeszcze w 2006 roku. Problem ten dotyka także Polskę. W związku z tym w literaturze pszczelarskiej w ostatnich latach pojawił się nowy termin nieznanej choroby pszczelej: „destrukcyjne załamanie kolonii”, „syndrom masowych upadków rodzin pszczelich” lub „masowe załamanie się rodziny pszczelej”. Nowa jednostka chorobowa po angielsku określana jest jako Colony Collapse Disorder lub w skrócie CCD.

Rośliny owadopylne

Większość naszych roślin to rośliny owadopylne. Rośliny te do wydania owoców i nasion wymagają zapylenia ich przez owady. Rośliny owadopylne stanowią w naszej florze około 80% gatunków dzikich i uprawnych. Niektóre z tych roślin są częściowo samopylne. Ale nawet rośliny wysoce samopylne, takie jak niektóre odmiany wiśni i śliw reagują na oblot owadów znaczącą zwyżką plonu.

Zapylanie jako czynnik plonotwórczy

Warto sobie zdać sprawę, że zapylenie roślin uprawnych jest tak samo ważnym czynnikiem plonotwórczym jak prawidłowa agrotechnika, nawożenie czy ochrona przed szkodnikami i chorobami. Jest to przy tym czynnik najtańszy, dostępny zazwyczaj bez żadnych zabiegów ze strony plantatora i z tego powodu jest często niedoceniany. Przy braku owadów zapylających wiele roślin nie jest w stanie wydać zwykle pełnego plonu. Czasem nawet brak owadów zapylających może spowodować całkowity braku plonu lub plonowanie w nieopłacalnej dla rolnika wysokości. W Europie Zachodniej i USA za wstawienie pszczół na kwitnącą plantację pszczelarz otrzymuje pieniądze od plantatora. Odpłatność za zapylanie wynosi nawet powyżej 100 $ od 1 rodziny pszczelej. W Polsce niestety rola pszczół jako zapylaczy jest przez rolników niedoceniana.

Pszczoły, trzmiele, pszczoły samotnice

Rośliny odwiedzane są przez wiele gatunków owadów, ale najważniejszymi zapylaczami są pszczoły (Apoidea). Nadrodzina ta obejmuje pszczołę miodną, trzmiele oraz pszczoły samotnice. Każdy z tych gatunków jest bardzo cenny z punktu widzenia rolnika. Do zapylania dużych areałów upraw polowych najlepsza jest pszczoła miodna. Trzmiele najlepiej sprawdzają się przy zapylaniu upraw szklarniowych oraz niektórych gatunków roślin o długich rurkach kwiatowych np. kończyny czerwonej. Pszczoły samotnice ze względu na niewielkie pole oblotu, są bardzo dobrymi zapylaczami upraw amatorskich oraz niektórych gatunków roślin np. truskawek.

WYKRES

Wpływ pszczół na plony wybranych roślin uprawnych, wg prof. Bolesława Jabłońskiego obrazuje wykres zamieszczony poniżej. (Plik z wykresem).

Zapylanie roślin uprawnych

Według zaprezentowanych danych wpływ pszczół na plonowanie roślin motylkowych wynosi od 47,3% (bobik) do 99,9% (kończyna czerwona). Rośliny motylkowe pełnią ogromną rolę jako wysoko wartościowe pasze dla zwierząt. Ponadto ze względu na to, że wzbogacają glebę w azot i poprawiają strukturę gleby pełnią też bardzo ważną rolę w płodozmianie. Z przytoczonych danych z tabeli widać wyraźnie ogromną rolę pszczół w zapylaniu i zawiązaniu nasion i owoców.

Jeżeli chodzi o takie rośliny uprawiane w naszym kraju na znacznych areałach jak rzepak lub gryka rola pszczół w ich plonowaniu jest bardzo duża. W przypadku rzepaku udział nasion zawiązanych dzięki zapyleniu przez owady wynosił 32,5%. W przypadku gryki udział pszczół w plonowaniu jest jeszcze większy i wynosi 62.2%.

W przypadku warzyw udział pszczół w ich plonowaniu jest bardzo znaczący. Bardzo duży jest udział pszczół w plonowaniu fasoli Piękny Jaś (93,5%) oraz w plonowaniu ogórków (98,5%).

Ogromne znaczenie pszczół jest także w zawiązywaniu nasion na plantacjach nasiennych. Plon nasion z tytułu zapylenia przez owady na plantacji kapusty wynosi 33,2%, cebuli 88,7%, marchwi 89,9%.

Wpływ pszczół na plonowanie truskawek wynosi co prawda tylko 22%, a na plantacji malin 28,5% jednak owoce zawiązane dzięki zapyleniu przez owady są znacznie większe, kształtne i znacznie słodsze.

Wpływ pszczół na uzyskiwane plony roślin jagodowych jest znacznie większy. W przypadku agrestu plon zawiązany dzięki udziałowi pszczół wynosi 73,3%, a w przypadku porzeczki czarnej 91,3%.

Ogromny jest wpływ pszczół na plonowanie upraw sadowniczych takich sadów jak śliwy obcopylne (95,6%), wiśnie obcopylne (96,4%), czereśnie (98,4%), grusze (92%), jabłonie (90,1%). Udział owadów w przypadku zapylania odmian częściowo samopylnych także jest znaczny. Na przykład udział pszczół w zapylaniu wiśni samopylnych wynosi 58,3%.

Ogromy jest udział pszczół w zapylaniu wielu gatunków które w naszym kraju nie występują. Szczególnie duże jest znaczenie pszczół w zapylaniu bawełny i upraw cytrusowych.

Opinia Alberta Einsteina

Zwiększona śmiertelność rodzin pszczelich nie jest tylko problemem pszczelarzy. Jest to także problem szeroko pojętego rolnictwa, a nawet ludzkości. Związane jest to przede wszystkich z tym, że pszczoły pełnią funkcję zapylaczy wielu gatunków roślin uprawnych. Wyginięcie pszczół i dzikich pszczołowatych spowodować może znaczący spadek plonów różnych roślin uprawnych. Tu warto jest przypomnieć opinię wybitnego fizyka Alberta Einsteina który przed laty powiedział: „Kiedy na Ziemi zginie ostatnia pszczoła to człowiekowi pozostanie tylko cztery lat życia”. Oby ta złowróżbna przepowiednia nigdy się nie spełniła.

Scroll to Top
Przewiń do góry

UWAGA! Strona korzysta z plików cookies i podobnych technologii dla prawidłowego działania. Można samodzielnie określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w swojej przeglądarce. Więcej informacji

Ustawienia plików cookie na tej stronie internetowej są ustawione na "zezwalaj na pliki cookie", aby zapewnić Ci jak najlepsze wrażenia z przeglądania. Jeśli nadal używasz tej witryny bez zmiany ustawień plików cookie lub klikniesz "Akceptuj" poniżej, to wyrażasz na to zgodę.

Zamknij